15 Spider-Man 2
Waren de superhelden die de vorige eeuw in de bioscoop verschenen miljonairs of buitenaardse wezens, in de eenentwintigste eeuw waren het doodnormale mensen die op de een of andere manier bijzondere krachten verwierven. De films illustreerden opeens de worstelingen die we allemaal wel eens ervaren, maar dan uitvergroot. In de Spider-Man stripverhalen gebeurde dat al voortdurend, met een held die voortdurend platzak is, problemen heeft in de liefde, en zijn identiteit geheim moet houden voor zijn tante. En hij werd niet voor niets een van de grote successen in de bioscoop. In deze film loopt hij tegen zijn grenzen aan en moet hij zijn motieven onder de loep houden. Slooft hij zich uit omdat hij denkt iets te moeten bewijzen, of wordt hij gedreven door oprechte liefde? Ik herken veel van Spideys overspannenheid. En in Dr. Octopus heeft hij in deze film een fascinerende tegenstander, die nogmaals suggereert dat we onze motieven steeds kritisch tegen het licht moeten houden. Geweldige actiescènes ook!
14 The Prince of Egypt
Bijbelverhalen in de bioscoop, dat gebeurt niet heel vaak. En dan nog in de vorm van een tekenfilm, die zich wel vrijheden veroorlooft, maar toch de kern van de geschiedenis overeind laat (inclusief een spookachtige engel des doods). De film maakt met prachtige beelden en geweldige muziek duidelijk dat God er niet van gediend is dat mensen andere mensen als slaven gebruiken. Maar de film toont ook iemand die worstelt met zijn roeping, die moet afrekenen met schaamte en een negatief zelfbeeld, en opkomt voor wat goed is, zelfs als hij daarmee tegenover zijn beste vriend komt te staan. De scene waarbij Mozes de babymoord beleeft maakt mooi gebruik van Egyptische elementen, en de psychologie van Ramses is behoorlijk genuanceerd uitgewerkt.
13 Nausicaa and the Valley of the Wind
Animatie is geen genre, maar slechts een vorm. Zoals ‘zwart wit films’ ook geen genre in zichzelf zijn. In het westen wordt animatie gebruikt voor het vertellen van kinderverhalen en met name sprookjes, maar in Japan worden echt allerlei soorten verhalen verteld met behulp van dit medium. Ook postapocalyptische sciencefictionverhalen, met een milieubewuste heldin, enorme insecten en de komst van een geprofeteerde Messias, zoals deze film. Hayao Miyazaki heeft een oog voor schoonheid (vooral de schoonheid van wolken boven landschappen, en van de natuur, hoe vreemd aan die van ons ook), en in plaats van een dimensionale vrouwelijke karakters schept hij hoofdpersonen die werkelijk mens zijn en hun mannetje staan. Ze hebben ook geen romance nodig om een betekenisvolle rol te spelen in het verhaal. Nausicaa staat voor een pacifistische, geweldloze oplossing van het conflict, maar dat zou van haar wel eens een groot offer kunnen vergen ...
12 The Tree of Life
Filmmaker Terence Malick is meer een poeet dan een regisseur. Hij vertelt niet zozeer een verhaal, maar laat een reeks associaties zien, scenes die naar elkaar verwijzen en uiteindelijk een beeld vormen. Dit is een verhaal dat heel klein is: een jongetje groeit op met een strenge vader en liefdevolle moeder en moet als volwassen man kiezen door wie van die twee hij zich vooral wil laten vormen. Maar tegelijk is het verhaal heel groot: het loopt van de oerknal tot het moment dat de zon als rode reus de Aarde opslokt (met onder andere dinosauriërs er tussenin). Een film die laat zien hoe de wet de dood brengt, maar uiteindelijk ook de deur naar verzoening toont. Een film die je moet ondergaan, in plaats van hem in eerste plaats te willen begrijpen. Een film die in zichzelf al een ‘geestelijke discipline’ kan zijn.
11 Contact
Ik sta met een been in de wereld van het geloof, en met een been in de wereld van de wetenschap - maar zijn die werelden echt zo van elkaar gescheiden? Of hebben ze het alleen maar over andere aspecten van dezelfde werkelijkheid? Deze film confronteert uitgesproken atheïstische wetenschapper Ellie met voorganger Josh, die een ervaring met God heeft gehad. Ellie zoekt naar buitenaards leven, omdat ze gelooft dat het bestaan daarvan haar leven zin geeft. Dat is eigenlijk een religieus verlangen. En hoewel ze geen antwoord vindt dat ze wetenschappelijk kan bewijzen, heeft ze een diep persoonlijke ontmoeting die haar voor altijd zal veranderen. Een ontmoeting die eigenlijk niet verschilt van die van Josh. De beelden van de reis door het wormgat zijn fantastisch, maar ook de manier van werken op een astronomisch observatorium zijn goed in beeld gebracht. Een passend ambigu einde.
10 Tangled
Sprookjes worden generatie na generatie doorverteld. Dat gebeurt omdat ze diepe waarheden bevatten die resoneren met generaties van luisteraars. En elke generatie geeft er een nieuwe draai aan. Disney bracht een nieuwe versie uit van het verhaal van Rapunzel. Deze versie toont een meisje dat verlangt zichzelf te ontplooien, maar wordt tegengehouden door een moeder die haar magische haar voor haar eigen goed wil gebruiken. De kwade kracht van manipulatie en leugen wordt in beeld gebracht, maar ook de kracht daartegenover van opofferende liefde. Een mooie romance die het beste in twee mensen naar boven brengt, de zoektocht naar ouders, die naar hun kind blijken te zoeken (zoals God naar ons zoekt al voor wij naar hem zoeken), de vervulling van het hartsverlangen ‘Save what once was lost’. Een (ontroerend) einde met een werkelijke ‘deus ex machina’. Wat wil je meer van sprookjes? God manipuleert ons niet om er zelf beter van te worden, maar nodigt ons uit om hem te zoeken via schoonheid en relaties. En dan zijn er de hilarische kameleon en het paard als bijfiguren. Een film die de aanduiding ‘Disney Classic’ echt waard is.
9 Batman Begins
Eerdere Batman-films namen het karakter eigenlijk niet serieus, maar deze film toont vooral de mens achter het masker. Bruce Wayne was getuige van een verschrikkelijke tragedie, en wil aanvankelijk niets anders dan wraak. Maar daarmee is hij net zo slecht als degene op wie hij zich wil wreken. De League of Shadows verleidt hem met het aanbod van absolute, onpersoonlijke rechtvaardigheid. Maar ook dat is niet de weg. In de aanpak van Bruce staat medeleven centraal. Hij staat tussen de inwoners van Gotham en de criminelen aan de ene kant, en de rechters aan de andere kant. En hij bestrijdt de angst die beide zijden zaaien. Aan de andere kant: Bruce gaat zo op in zijn missie, dat hij zichzelf dreigt kwijt te raken. En dat kan niet de bedoeling zijn, toch? Ik ben zelf ook een idealist, en zie in deze Batman daarvan de gevaren en de uitdagingen. En ik geniet van de scenes tussen Bruce en zijn mentor, overtuigend gespeeld door Liam Neeson.
8 The Abyss
Er staan in mijn persoonlijke top 10 drie films van James Cameron. Het zou interessant zijn eens na te denken waarom de films van deze filmmaker me zo aanspreken. Ze zijn namelijk niet per se heel diep (ha!) wat het verhaal betreft. Maar aan de andere kant zijn niet voor niets twee van de meest succesvolle films aller tijden van Camerons hand. The Abyss is een van zijn vroege films en een heel persoonlijk project van hem na het verfilmen van de verhalen van anderen. Een groep duikers in een onderzees boorplatform krijgt gezelschap van mariniers op zoek naar een gezonken onderzeeër. In de omgeving worden vreemde signalen waargenomen. Zijn die afkomstig van de russen? Of van een heel andere beschaving? Terwijl paranoia het booreiland in zijn greep krijgt, breekt aan de oppervlakte een grote storm los. Ondertussen durft een van de duikers een open geest te houden en verder te kijken dan de anderen. Maar zal de hoofdpersoon handelen naar wat zij gezien heeft en zijn leven op het spel zetten voor wezens die hij nooit zelf gezien heeft? De afdaling langs een onderzeese rotswand is een van de meest indrukwekkende scenes ooit (maar de confrontaties tussen onderzeeërs en de gloeiende wezens die in beeld komen doen ook de rillingen over mijn rug lopen). Met een briljante rol van Ed Harris.
7 The Lion King
Een film met mythische kracht. Van de rijzende zon als opening, tot de stampede, tot de confrontatie met de fascistische Scar. Dit is een film, die ook al zijn de hoofdpersonen leeuwen, gaat over het mens-zijn. Wat mij vooral aanspreekt, is de zoektocht naar identiteit. Simba heeft vernietigende boodschappen meegekregen in zijn jeugd (ik ben zelf bijvoorbeeld gepest en dat heeft mij aan mezelf doen twijfelen), hij is sindsdien op de vlucht en doet zich voor als onverantwoordelijke wildebras (wat John Eldredge ‘the poser’ noemt). Maar hij kan zelf zijn identiteit niet genereren. Hij moet die ontvangen van zijn vader. Identiteit is een geschenk. Hij moet zich herinneren wie hij altijd al geweest is, de zoon van zijn vader. Pas daarna kan hij zijn roeping vervullen, en de leugens confronteren. En dat alles met fantastische muziek en geweldige stemmen. Timon en Pumba zijn hilarisch, en Sazu is heerlijk droog (met de stem van Mr. Bean himself, Rowan Atkinson). Dit is een epische tekenfilm.
6 Titanic
Ja, het was de favoriete film van talloze tienermeisjes. Maar ook ik vond hem gaaf. Titanic was de eerste film die ik (na The Lion King) in de bioscoop zag, en de film die mij voor eens en voor altijd een filmfan maakte. Ik werd opgeslokt door het verhaal, leefde mee met de karakters, en begon direct na afloop associaties te maken en parallellen te trekken met het leven. Een gewoonte die ik heb gehouden. Ik zie de film niet als weergave van historische gebeurtenissen (bepaalde personen blijken in een te negatief licht te zijn gesteld), maar als de weergave van de moderne mythe van Titanic. Het schip is een ‘microcosmos’ van de wereld. We zijn allemaal opvarenden, en weten dat de dood er voor ons allemaal aankomt. En aan ons wordt de vraag gesteld: wat doen we in de tussentijd? Waar zetten we ons voor in? Wat is voor ons belangrijk? Het is een film over redding. Rose zegt over Jack: Hij redde me op elke manier waarop iemand gered kan worden - niet door haar van de verdrinkingsdood te redden aan het eind, maar al eerder, toen hij zich met haar associeerde op haar dieptepunt, toen ze op het punt stond zelfmoord te plegen: ‘You jump, I jump’. Dit is volgens mij ook wat Jezus voor ons gedaan heeft. En door over deze film na te denken realiseerde ik me eigenlijk voor het eerst dat het er in het christelijk geloof om gaat dat we leven ‘in al zijn volheid’. En de beelden van de Titanic onder water zijn natuurlijk erg indrukwekkend.
