Filmbespreking: Alice in Wonderland

Aan sommige klassieke verhalen moet je niet te veel willen veranderen. Alice in Wonderland blijkt er daar een van te zijn. Niet dat het oorspronkelijke verhaal makkelijk te verfilmen is (is er eigenlijk wel sprake van een verhaal?), maar deze versie met een oudere Alice en een 'vind jezelf en red beide werelden'-plot doet ook niet echt recht aan het uitgangsmateriaal. Hoewel het een dappere poging is. En financieel behoorlijk succesvol! De bizarre personages en even bijzondere gebeurtenissen ontsproten uit het brein van Lewis Carroll blijken ook in onze tijd nog tot de verbeelding te spreken. De gothisch aandoende fantasie en sympathie voor de 'outcast' van regisseur Tim Burton speelt daarbij een niet onbelangrijke rol. De wereld van 'Underland' (geen typefout) ziet er in elk geval briljant uit. De gekke hoedenmaker, de rups, de dodo, de bloemen met mensengezichten, de schommelpaardenvliegen, de speelkaartenridders, de kikkerlakeien, de maartse haas en de eikelmuis, ze waren fantastisch vormgegeven en meestal behoorlijk goed geacteerd. Alleen al om de fantasievolle omgevingen (een paddenstoelenwoud, de tunnel waar Alice door valt, een levensgroot schaakbord als slagveld) wil ik de film op blu-ray nogmaals kijken. Het driedimensionale effect is ook goed gebruikt en voegt (ja, het is flauw) een dimensie toe.
Maar zoals ik zei: de film is 'het' net niet. Filmcriticus Steven Greijdanus heeft daar zijn eigen ideeën over. Ik ga een heel eind met hem mee, hoewel ik niet zo veel heb tegen 'girl power'-verhalen. In deze context is de verhaallijn echter niet zo geslaagd. Ik zou zelf de beschuldigende vinger niet wijzen naar de inhoud van het verhaal, maar naar het idee van een heldenverhaal in de wereld van Wonderland zelf. De karakters zijn daar volgens mij nu eenmaal niet voor geschikt. Dit is geen wereld die de auteur verzon met ook maar enige inwendige samenhang. Het oorspronkelijke verhaal was nu juist een verhaal waarin van alles kon gebeuren. Waarin geen logica te ontdekken was (en Carroll kon daarvoor zorgen, hij was logicus). Het was een droomwereld, waarin je door het drinken van een drankje kon groeien en door het eten van een cakeje kon krimpen, waarin een hoedenmaker en een haas altijd thee dronken, een boze koningen golf speelde met flamingo's, dodo's niet waren uitgestorven en konijnen bang waren om te laat te komen. Het was niet een secundaire werkelijkheid zoals Midden-Aarde uit Lord of the Rings, of de wereld van Narnia. Het was geen plek waarvan je kon geloven dat hij er echt was. En toch is dat wat de filmmakers je hier willen doen geloven. Dus worden de drankjes en cakejes geheime tovermiddelen met recepten ervoor. Dus heet Wonderland eigenlijk Underland (wat niet helemaal dezelfde betekenis heeft. Sorry). Dus krijgt de hoedenmaker een tragische achtergrond die zijn excentrieke gedrag moet verklaren, maar het blijft onmogelijk met hem mee te leven. Dus wordt de rode koningin neergezet als boze overheerser, maar blijft ze eigenlijk zielig en niet angstaanjagend. Dus moeten de legers van goed en kwaad uiteindelijk tegen elkaar strijden, maar is er geen sprankje spanning in het gevecht. En dus moet Alice uiteindelijk een keuze maken in haar eigen wereld, maar is haar ontwikkeling als karakter niet geloofwaardig. Oh, en de witte koningin is niet een geloofwaardige tegenspeler van de rode koningin, de manier waarop ze haar handen steeds omhoog houdt ging in elk geval bij mij op de zenuwen werken. Wel indrukwekkend is de draak, de Jabberwock, met twee zinnen uitgesproken door Christopher Lee. Wauw! Die twee regels redden bijna de hele film. Ik kreeg zin om The Two Towers weer te kijken. Hij gaf de Jabberwock een gewicht mee, een geloofwaardige dreiging, die de hele film had moeten bezitten. Maar de wezens van Wonderland zijn niet geschreven om dat gewicht te kunnen dragen.
Wat ook werkte was een glimp van het oorspronkelijke verhaal, als we heel even Alice zien als klein meisje in Wonderland. Die korte beelden brengen meer het gevoel over van de droom, het sprookje, de verbeelding van Carroll dan de hele film eromheen. Daar had ik een hele film van willen zien!

Ditmaal geen uitgebreide bespreking van plot en onderwerpen om over na te denken. Ik betwijfel of het verhaal voor dat laatste wel 'echt' genoeg was.