Om te beginnen De Grote Doorbraak van Derek Morphew. De kerk waarin ik opgroeide had nogal stellige ideeen over de ‘eindtijd’ - deze periode van herstel en vervulling lag in de toekomst, als Jezus zou terugkomen. Dat beeld werd echter op zijn kop gezet door dit toegankelijke, enthousiasmerende boek. Het laat namelijk zien dat de vervulling van het plan van God niet in de toekomst ligt, maar in Jezus. De komst van Jezus betekende dat het koninkrijk was gekomen, dat de eindtijd was aangebroken. Sinds Jezus’ dood en opstanding leven we in de ‘laatste dagen’ - de tijd waarin Gods wil realiteit wordt in mensen en structuren. Maar tegelijk ligt het Koninkrijk in de toekomst - deze wereld blijft bestaan, terwijl de volgende wereld al is aangebroken, aldus Morphew. De consequentie van dit beeld is dat hoop en verwachting niet alleen maar op de toekomst gericht mogen zijn, waarbij dit leven een tranendal blijft en niet de moeite waard, maar dat het ook hoop en verwachting mag zijn voor ons dagelijkse leven hier en nu. We kunnen nu al -zij het niet volkomen- de blijdschap, vrede en genezing ervaren die horen bij Gods regering. (Ik bracht dit thema in bij de redactie van de Bode en het werd de rode draad voor De Opwindende Laatste Dagen (2007), waarin ik ook een hoofdstuk heb geschreven.)
Sinds ik Amazon.co.uk heb ontdekt, heb ik plotseling toegang gekregen tot een erg uitgebreide selectie van Engelstalige boeken. Het is maar goed dat ik mezelf op rantsoen heb gezet en maar een keer per maand een boek aanschaf, anders zou ik de laatste paar jaar een enorme creditcardschuld hebben opgebouwd. Een van de eerste boeken die ik via deze nieuwerwetse manier aanschafte was Scandalous Freedom van Steve Brown. Het is niet overdreven als ik zeg dat zonder dit boek mijn eigen boek over vrijheid waarschijnlijk niet zou zijn geschreven. Brown rekent namelijk op een vrij stellig af met alle hekjes die christenen en kerken vaak hebben gebouwd om de vrijheid die hoort bij het evangelie. We zeggen als gelovigen wel dat we vrij zijn, beweert hij, maar we leven niet als vrije mensen. Op een persoonlijke en humoristische manier gaat hij allerlei terreinen langs waarop we onvrijheid ervaren en laat hij zien hoe het goede nieuws van Gods genade ons op die gebieden in staat stelt onszelf te zijn. Ik vond het verfrissend. Ik ben sindsdien een trouw luisteraar geworden van zijn radioprogramma Steve Brown etc. op internet.
De Britse theoloog N.T. Wright begint ook in Nederland steeds meer bekendheid te krijgen. Ik las over hem op internet en was zo geïntrigeerd dat ik boeken van hem bestelde. Kenmerkend voor hem is een frisse, toegankelijke schrijfstijl, gekoppeld aan theologische diepgang en kennis van zaken. Hij gebruikt te weinig fantasievolle voorbeelden om hem te vergelijken met C.S. Lewis, maar ook zijn boeken verdienen het om herlezen te worden. Het meest werd ik geraakt door Surprised by Hope. Waar ik in mijn boek of op mijn blog schrijf over de toekomst, kan ik er meestal niet om heen dit boek aan te halen. Ik meende namelijk dat ik al een gezonder toekomstbeeld had gekregen, maar Wright liet zien dat ik nog steeds beïnvloed werd door buitenbijbelse gedachten over de hemel. Het idee van een ziel die het lichaam verlaat om voor altijd bij God te zijn in een niet-materiële omgeving bleek ook bij mij te hebben postgevat. Ook al geloofde ik in de opstanding, het maakte eigenlijk niet uit voor mijn mentale beeld van de toekomst. Maar in de bijbel is de opstanding nu juist het centrale gegeven. Ons lichaam wordt uit de dood opgewekt, en we zullen leven op een herstelde aarde, in een hersteld universum. We blijven volledig mens. Deze toekomstverwachting is veel mooier dan mijn eerdere idee. Dit geeft ook betekenis aan ons werk, onze hobby’s en onze inspanningen voor het milieu en onze medemens. Omdat God de materiële wereld zo belangrijk vindt, mogen wij die niet verwaarlozen. Dit is een boek dat ik in mijn leven meermalen zal lezen, al was het om niet terug te vallen in van oorsprong Platonische beelden van de toekomst.
Mijn Amerikaanse vriendinnen Beth en Lisa brachten in 2008 een bezoek aan Nederland. Ze waren erg enthousiast over The Shack, een boek van William Paul Young. Toen we langs een boekwinkel kwamen die het in voorraad bleek te hebben, kocht ik het direct. Ik las het in twee dagen uit. Dit is de enige roman in deze artikelenserie, maar ik beschouw het niet als roman, maar als een verbeelding van de gemeenschap van de drie-eenheid - de liefde tussen de Vader, de Zoon en de Heilige Geest - en hoe wij veranderen als we ons daarin laten opnemen. Het boek stond nogal onder vuur in de Verenigde Staten, vooral omdat in dit boek de drie personen van de drie-eenheid niet in een hiërarchische relatie met elkaar staan, maar als gelijken met elkaar omgaan, en omdat dit wordt toegepast op het leven van christenen samen: de schrijver heeft niet veel op met systemen en instituten, die vaak gebaseerd zijn op vormen van machtsuitoefening. De eerste keer lezen was vooral een feest van herkenning, de tweede keer (in Doha, Qatar, nadat ik daar wegens de IJslandse vulkaan gestrand was) raakte me de centraliteit van de liefde van God - hij houdt van ons, 'he's extremely fond of us'. Ik heb in mijn boek Indrukwekkende Vrijheid geprobeerd voor heel wat thema’s uit The Shack een diepere onderbouwing te geven.
Ik las later ook het boek So you don’t want to go to church anymore? van een van de uitgevers van dit boek, Wayne Jacobson, en ging naar de podcasts van The God Journey luisteren. Ik vind hun uitgangspunt, namelijk dat we eenvoudig met God mogen wandelen, gewoon zijn geliefden mogen zijn, en dat Hij dan zijn koninkrijk door ons heen tot uiting brengt zonder dat wij dat moeten organiseren, verfrissend. Dit zette ook mijn zoektocht naar alternatieven voor de standaard evangelische kerk in gang.
Al enkele jaren ben ik een trouw lezer van de Internetmonkblog - ik genoot van de eerlijke overdenkingen van Michael Spencer, die pleitte voor een Jezusgerichte instelling. Hij verwees meerdere malen naar de boeken van Robert Farrar Capon, maar waarschuwde dat wie aanstoot nam aan The Shack deze boeken wel helemaal zou verwerpen. Dat intrigeerde mij en ik ging ze dus ook lezen. Kingdom, Grace, Judgment is een bundel van drie boeken van Capon over de gelijkenissen van Jezus. Het is daardoor vrij dik, maar in tegenstelling tot andere bijbelstudieboeken is dat hier alleen maar plezierig. Het betekent namelijk dat je als lezer langer mag genieten van de mooie, humoristische schrijfstijl van Capon - hij neemt zichzelf niet te serieus, en geeft ook eerlijk toe als hij de tekst verdraait om zijn conclusie te kunnen trekken. Sommige van zijn interpretaties zijn vergezocht, maar heel veel vind ik overtuigend. En hij ontmaskert inderdaad de Farizeeer van binnen, die toch vooral belangrijk vindt wat hij allemaal doet. Volgens Capon laten de gelijkenissen van Jezus zien dat het Koninkrijk van God overal aanwezig is, maar dat het nog niet geopenbaard is, en dat het uit zichzelf groeit, als mensen het maar niet in de weg staan. Hij laat zien dat God mensen redt omdat het zijn eigen keuze is, niet vanwege een daad of eigenschap van de mensen zelf. Het enige dat God doet is mensen opwekken uit de dood. Mensen die dood zijn kunnen niks doen om zichzelf levend te maken. En omdat iedereen dood gaat, wekt God iedereen op. Het koninkrijk is dus inclusief. Alleen wie blijft volhouden iets van zichzelf te maken, wie op eigen kracht wil blijven leven, wordt ervan buitengesloten. Ik word er enthousiast van. Ook van Between Noon and Three trouwens, een ander boek van Capon. Dit is werkelijk goed nieuws!
Tijdens mijn laatste reis naar de Verenigde Staten deden we Minneapolis aan om Lisa en haar gezin op te zoeken. Lisa had voor mij een verrassing. Ze had een afspraak voor me gemaakt met Greg Boyd, voorganger van Woodland Hills Church. Ik had al meerdere boeken van Boyd gelezen en luisterde al bijna twee jaar naar zijn preken via het internet! Het was bijzonder om een van mijn helden in levenden lijve te ontmoeten. Boyd staat vooral bekend vanwege zijn verdediging van het open theïsme (waar hij mijns inziens vrij goede argumenten voor heeft). Maar hij is bovendien heel enthousiast over Jezus en het koninkrijk van God, op een manier die niet religieus is. Een van zijn boeken die de meeste indruk op mij maakte, is Repenting of Religion. Hierin betoogt hij dat de oerzonde van de mens is dat wij oordelen. Het goede nieuws van het evangelie is dat God ons (en ieder ander) een ondeelbare oneindige betekenis toekent. Dat is liefde. Dit maakt dat we niet meer onszelf hoeven oordelen. Maar ook dat we anderen gaan zien als mensen die een oneindige waarde hebben. Als we dat doen worden we werkelijk vrji. Ik heb op deze blog al eens een recensie over dit boek geschreven. Het boek Seeing is believing van hem is ook erg goed: daarover heb ik ook een recensie geplaatst.
Een boek dat mij ook veel doet, maar dat ik nog niet heb uitgelezen, zijn de Unspoken Sermons (deel I, II, en III), van de Schotse auteur George MacDonald. Hij schreef romans en sprookjesverhalen (die een grote invloed hadden op Tolkien en Lewis), maar hij schreef ook theologische overdenkingen. Het taalgebruik is verouderd (eind negentiende eeuws), maar zijn boodschap is nog ijzersterk. Hij weet de liefde van God zo te beschrijven dat je als lezer je adem inhoudt. En zijn stelling is dat Gods liefde ons allemaal verandert. Allemaal - hij zegt dat uiteindelijk niemand aan de volhardende liefde van God kan ontsnappen. Maar tegelijk maakt Gods liefde ons heilig - wij zijn geroepen om lief te hebben zoals we door God worden liefgehad. Dit is een boek om in kleine stukjes tot je te nemen, maar absoluut een aanrader.
Ik vind zelf de katholieke filosoof en schrijver Peter Kreeft ook erg boeiend. Hij staat duidelijk in de traditie van C.S. Lewis en gebruikt net als hij ook veel creatieve vormen. Ik wordt door hem aan het denken gezet. Zijn boek Heaven The heart’s deepest longing bracht me tot het besef dat we als mensen drie kernverlangens hebben - naar schoonheid, naar relaties en naar waarheid - die overeenkomen met hoop, liefde en geloof. Deze wil ik binnenkort eens gaan herlezen.
Maar tegenwoordig veranderen mijn inzichten (en verandert dus mijn leven) vooral door de podcasts die ik luister en de blogs die ik volg. In een volgend bericht zal ik dus schrijven over levensveranderende blogs, in plaats van levensveranderende boeken.
