Zoiets gebeurt ook in The Lovely Bones. De boodschap lijkt te zijn dat wij niet zelf de gerechtigheid in eigen hand moeten nemen, maar dat wij ons altijd moeten laten leiden door de liefde. Maar dat wie die vergeving niet accepteert, wie zich niet laat liefhebben, uiteindelijk ooit zijn verdiende loon niet zal ontlopen. Dat er gerechtigheid zal geschieden.
Dit is een belangrijk thema. Al mijn gedachten over de onvoorwaardelijke liefde van God, de bodem onder ons bestaan, sluiten namelijk niet het kwaad uit. Dat is nu eenmaal pijnlijke realiteit. We hebben niet een film over een seriemoordenaar nodig om dat te beseffen. Een blik in de krant of het nieuws op televisie volstaat. Een 'happy clappy' theologie die niet rekenschap geeft van de ernst van het kwaad, is in strijd met de werkelijkheid en dus niet correct. Ook 1 Johannes, waarover ik eerder schreef, erkent dat er mensen zijn die niet liefhebben, die zich afsluiten voor de liefde van God en andere mensen alleen willen gebruiken voor het bevredigen van hun eigen zelfzuchtige verlangens. "Wie niet liefheeft blijft in de dood. Iedereen die zijn broeder of zuster haat, is een moordenaar, en u weet dat een moordenaar het eeuwige leven niet blijvend in zich heeft." (3:14,15) Dat willen we liever niet horen, want we zijn ons er allemaal van bewust dat we niet altijd liefhebben zoals God ons liefheeft, dat we kiezen voor ons eigen belang boven dat van anderen, en dat gevoelens van afkeer of haat ook ons niet onbekend zijn. We zijn allemaal op momenten zelfzuchtig. Dat is het diepste kenmerk van de zonde, zoals die beschreven wordt in Genesis 3: de mens die besluit dat hij met zijn eigen kracht kan voorzien in zijn eigen belangen, die de vervulling van zijn eigen verlangens plaatst boven het welzijn van anderen. Dit is het tegenovergestelde van liefde, die zich uit eigen beweging wil overgeven aan anderen. Het leidt er namelijk toe dat anderen worden gebruikt om de eigen lusten te bevredigen, dat de grenzen van anderen worden overschreden om de eigen macht te vergroten, dat de ander niet krijgt wat hem toekomt omdat men zelf meer wil hebben. Het zoekt niet het beste voor de ander, maar leidt tot verdriet, pijn en dood, precies zoals in de film en het stripverhaal. En daarom stelt 1 Korintiers 13: 'De liefde verheugt zich niet in de onrechtvaardigheid' (over dit aspect van Gods liefde heb ik vorig jaar ook al geschreven). God, die alleen maar liefde is, heeft een afkeer van liefdeloosheid. Zijn licht, kan de haat, het kwaad, de duisternis niet verdragen. Het staat diametraal (oooh ... mooi woord) tegenover zijn karakter. En hij zal er uiteindelijk mee afrekenen. Dat moet hij wel, omdat hij liefde is. Hij kan het kwaad uiteindelijk niet voort laten bestaan.
Maar omdat Hij liefde is, heeft hij ervoor gekozen zichzelf te vereenzelvigen met ons kwaad, onze duisternis, onze haat en zelfzucht. Hij is mens geworden, om zich een te maken met al dat kwaad, het tot in het diepst van zijn ziel te ervaren en het zo uit te wissen. Op het kruis kwamen al onze zelfzuchtige keuzes in de persoon van Jezus in contact met het vuur van Gods liefde (dat wij vaak omschrijven als Gods oordeel), en er bleef niets meer van over. Wie verlangt naar Gods liefde, heeft geen reden meer om bang te zijn dat hij niet aanvaard zou worden. "De liefde laat geen ruimte voor angst; volmaakte liefde sluit angst uit, want angst veronderstelt straf" (1 Johannes 4:18). Van straf is bij God simpelweg geen sprake meer. Hij steekt zijn hand naar ons uit. Hij neemt het initiatief de relatie te herstellen.
Maar wie zich niet door God wil laten liefhebben, wie zich daarvoor afsluit, heeft het eeuwige leven niet blijvend in zich, waarschuwt Johannes. Hij blijft namelijk uit eigen keuze gescheiden van de liefde van God, en dat is in feite het oordeel. Dit is wat Jezus en de Bijbelschrijvers bedoelen als ze spreken over de hel. Want te kiezen tegen de liefde, te kiezen tegen het geschenk van God, is kiezen voor de dood. Zo ernstig is het dus wel. Er staat heel wat op het spel. Want als je gescheiden bent van Gods leven, ben je ten diepste dood. Dit is het lot dat iedereen treft die zichzelf op de eerste plek blijft stellen, en niet reageert op het onvoorwaardelijke aanbod van God. Er zal gerechtigheid gebeuren.
En dat betekent dat wij het recht niet in eigen hand hoeven nemen. Veel 'wraakfilms' eindigen ermee dat Mel Gibson (die heeft er een handje van) de schurk op een bloedige wijze van het leven beroofd. Maar wie dat doet, wie toegeeft aan zijn haat, wie wraak neemt, speelt voor God. Hij kiest er net zo goed voor om met zijn eigen kracht te voorzien in zijn eigen belangen, en om de vervulling van zijn verlangen te plaatsen boven het belang van anderen. Hij zet zichzelf op de eerste plek. Hij wil als God zijn. Hij zoekt niet het beste voor de ander, maar alleen voor zichzelf. En zo wordt hij precies als degene die hem had pijn gedaan. Hij is geen haar beter. Hij is net zo zeer gescheiden van de liefde van God, net zo dood. (Behalve als hij oprecht de uitgestoken hand van God wil aannemen, zich wil laten liefhebben, want de onvoorwaardelijke liefde van God accepteert ook mensen die het recht in eigen handen wilden nemen. Ook daarvoor is Jezus gekomen).
De bijbel roept ons op tot het onmogelijke: het liefhebben van onze vijanden. De enige manier waarop dat kan is als we geloven in de liefde van God, die zich niet verheugt over de ongerechtigheid. Het geloof in de volmaakte liefde van God is wat ons in staat stelt zelfs moordenaars en verkrachters lief te hebben. Want de volmaakte liefde van God kan moord en verkrachting niet verdragen, kan het niet door de vingers zien. In het licht van God kan geen duisternis zijn. Er moet dus gerechtigheid geschieden. En dat is gebeurd op het kruis. Voor elk kwaad, elke zelfzuchtige keuze, is gerechtigheid geschied. En wie die volmaakte liefde van God niet aanneemt, wie zich niet wil laten liefhebben, zal niet aan de gerechtigheid ontsnappen. Dat is de basis voor onze liefde.
Dichter Asaf is in Psalm 73 jaloers op het geluk van de mensen die kwaad deden. Hij zag dat ze mensen pijn deden en uitbuitten, en dat ze zelf genoten van lekker eten en drinken. En gelukkig stierven. Hij raakte erdoor verbitterd, als een redeloos dier. En stond kennelijk op het punt als zij te worden: door zelf ook een loopje te gaan nemen met het recht, door wraak te nemen, of zelf ook anderen te kwetsen, door 'verraad te plegen aan Gods kinderen'. "Tot ik Gods heiligdom binnenging
en mij hun einde voor ogen bracht ... Ze zijn als een nachtmerrie na het ontwaken, Heer,
bij het opstaan verjaagt u ze als beelden uit een droom." Hij weet dat het kwaad niet door de vingers wordt gezien door Gods liefde. En dus hoeft hij niet anderen om het leven te brengen, of zich zelf boven anderen te verheffen, maar kan hij zich eenvoudig door God laten liefhebben. "Wie buiten u heb ik in de hemel? Naast u wens ik geen ander op aarde. Al bezwijkt mijn hart en vergaat mijn lichaam,
de rots van mijn bestaan, al wat ik heb, is God, nu en altijd."
Het wereldbeeld van Spider-Man, en het verhaal van The Lovely Bones, is dus in feite een christelijk wereldbeeld, waarin God de rechtvaardige is en mensen dus in staat kunnen zijn om zelfs hun vijanden lief te hebben.
